प्रजनन उमेरका छ जना मध्ये एक बाँझोपनबाट प्रभावित, डब्लुएचओ को बाँझोपन सम्बन्धी पहिलो विश्वव्यापी मार्गनिर्देशन जारी

काठमाडौँ – विश्व स्वास्थ्य संगठनले (डब्लुएचओ) ले पहिलो पटक बाँझोपनको रोकथाम, परीक्षण र उपचारका लागि विश्वव्यापी मार्गनिर्देशन सार्वजनिक गरेको छ। संगठनले सबै देशलाई प्रजनन सेवा सुरक्षित, न्यायपूर्ण र सर्वसुलभ बनाउन आग्रह गरेको छ।

डब्लुएचओका अनुसार प्रजनन उमेरका मध्ये करिब प्रत्येक छ जना मध्ये एक जना कुनै न कुनै चरणमा बाँझोपनबाट प्रभावित हुन्छन्। सेवा खोज्नेहरुको संख्या बढ्दो भए पनि धेरै देशमा उपचार अत्यधिक महँगो रहेको र बिरामीलाई नै व्यय वहन गर्नुपर्ने स्थिति कायम छ। कतिपय देशमा एकपटक आईभिएफ गर्नु पर्ने लागत वार्षिक घरेलु आम्दानीको दोब्बर छ।

डब्लुएचओ महानिर्देशक डा. टेड्रोस अधानोम गेब्रेयससले भने, ‘बाँझोपन अहिले पनि विश्वका धेरै स्थानमा बेवास्ता गरिएको स्वास्थ्य चुनौती हो। लाखौँ मानिस आर्थिक बाधाका कारण पर्याप्त सेवा पाउँदैनन् वा अप्रमाणित उपचारतर्फ धकेलिन्छन्। यस मार्गनिर्देशनले उनीहरूलाई सुरक्षित र किफायती सेवासम्म पुग्न मद्दत गर्नेछ।’

४० सिफारिस समेटिएको मार्गनिर्देशन

नयाँ मार्गनिर्देशनमा रोकथाम देखि उपचार सम्मका ४० सिफारिस छन्। त्यसमा प्रजनन सेवा राष्ट्रिय नीति, स्वास्थ्य सेवा संरचना र वित्तीय प्रणालीमा समाहित गर्न सुझाव दिइएको छ।

बाँझोपन १२ महिना भन्दा बढी नियमित असुरक्षित यौन सम्पर्क गरे पनि गर्भ नठहरिने अवस्थालाई भनिन्छ। यसले मानसिक तनाव, सामाजिक कलंक र ठूलो आर्थिक बोझ पुर्‍याउने भन्दै डब्लुएचओले जनचेतना, रोकथाम र शीघ्र उपचारमा लगानी बढाउन आग्रह गरेको छ।

मार्गनिर्देशनमा स्कुल, प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा र प्रजनन स्वास्थ्य केन्द्र मार्फत प्रजनन सम्बन्धी जानकारी दिने, उमेर लगायत प्रभाव पार्ने तत्वबारे सचेत गराउने र जोखिम कारक (जस्तै उपचार नगरिएको यौनरोग, सुर्ती) नियन्त्रण गर्न जोड दिएको छ। स्वस्थ आहार, नियमित गतिविधि र सुर्ती छोड्ने जस्ता जीवनशैली सुधारलाई पनि प्रभावकारी उपायका रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ।

क्रमिक उपचार प्रक्रिया र मनोसामाजिक सहयोग

मार्गनिर्देशनमा पुरुष र महिला दुवैमा देखिने जैविक कारण पहिचान गर्ने परीक्षण प्रक्रिया र उपचारका चरण पनि समेटिएका छन्। प्रारम्भिक चरणमा उब्जाउ समयबारे परामर्श दिने, आवश्यक परे कृत्रिम गर्भाधान वा आईभिएफ जस्ता उन्नत विधिमा जाने व्यवस्था प्रस्ताव गरिएको छ।

बाँझोपनले डिप्रेसन, चिन्ता र एक्लोपन जस्ता समस्या बढाउने भएकाले मनोसामाजिक समर्थन अनिवार्य गर्नुपर्ने डब्लुएचओको भनाइ छ।

अधिकार र समानतामा आधारित प्रजनन सेवा
डब्लुएचओले देशहरूलाई मार्गनिर्देशनलाई स्थानीय सन्दर्भ अनुसार लागू गर्न, प्रगति मापन गर्न र स्वास्थ्य संस्थान, पेशागत संघ, नागरिक समाज तथा बिरामी समूहसँग सहकार्य गर्न आग्रह गरेको छ। संगठनका टेस्टोलजीक स्वास्थ्य विभागकी निर्देशक डा. पास्काले एलोटेले भने, ‘बाँझोपनको रोकथाम र उपचारलाई लिङ्ग समानता र प्रजनन अधिकारसँग जोडेर हेर्नुपर्छ। मानिसलाई आफ्नो प्रजनन जीवनबारे स्वतन्त्र र सूचित निर्णय गर्न सक्षम बनाउनु सामाजिक न्यायको प्रश्न हो।’

डब्लुएचओले अझै प्रमाण अभाव रहेका क्षेत्रहरूमा थप अनुसन्धान आवश्यक रहेको बताएको छ। आगामी संस्करणमा प्रजनन क्षमताको संरक्षण, तेस्रो पक्षमार्फत प्रजनन र अन्य स्वास्थ्य अवस्थाको प्रभावबारे विस्तृत मार्गनिर्देशन समावेश गरिनेछ।